Akcja powieści Toczy się w XVII wieku i oparta jest na autentycznych wydarzeniach historycznych związanych z powstaniem kozackim na Ukrainie, które wybuchło w 1648 r. Akcja opowieści zaczyna się rok wcześniej w czasie zimy, a kończy w 1649, chociaż epilog sięga wydarzeń z roku 1651.
Książka rozpoczyna się historią rozgrywająca się na Dzikich Polach, gdzie wracający z Krymu Jan Skrzetuski - namiestnik księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, ratuje życie a następnie puszcza wolno kozackiego półkownika, którym później okazuje się być sam Bohdan Chmielnicki - przywódca wrogich oddziałów. Skrzetuski w drodze do Wiśniowieckiego poznaje w karczmie swoich późniejszych przyjaciół - Zagłobę i Podbipiętę, z którymi u boku będzie następnie walczył i od których uzyska niejednokrotnie pomoc.Jadąc do Łubniów, do księcia, Skrzetuski przypadkowo poznaje Helenę Kurcewiczównę, zakochuje się w niej ze wzajemnością, oświadcza się i wymusza na jej rodzinie zgodę na ożenek. Tym samym ściąga na siebie i rodzinę swej wybranki zemstę znienawidzonego w okolicy Bohuna - dowódcy kozackiego, któremu już wcześniej, w zamian za obietnicę pozostawienia w spokoju rodzinnych dóbr, przyrzeczono rękę panny. W ten sposób zaczyna się miłosny wątek powieści, który obok potyczek wojskowych, stanowi jej główną oś.Skrzetuski pozostawia Helenę pod opieką rodziny i wyjeżdża do Siczy, aby zorientować się w zamiarach Kozaków. W drodze dostaje się do niewoli, a życie ratuje mu Chmielnicki, który zorientował się, że tym samym odwdzięcza się swemu dawnemu wybawcy. Chmielnicki chce pomóc Polakowi, ale w zamian za nieujawnianie kozackich sekretów, na co dzielny Jan nie przystaje. Będąc nadal w niewoli, Skrzetuski wędruje z wrogimi wojskami, a w tym czasie dochodzi do klęsk Polaków pod Żółtymi Wodami i Korsuniem. W końcu Chmielnicki uwalnia Skrzetuskiego, a nawet daje mu do ochrony niewielki tatarski oddział. Jan wyrusza więc do rozłogów, gzie jednak zamiast Heleny zastaje jedynie zgliszcza. Spustoszenia dokonał tam Bohun, który dowiedział się o zdradzie, a reszty zniszczeń dokonało okoliczne chłopstwo niezadowolone z ucisku Kurcewiczów. Helena dzięki podstępowi mającego się nią zająć Zagłoby zdołała uciec, a po licznych perypetiach dotarła do Baru, gdzie miała czekać na Skrztuskiego, który w tym czasie walczył pod Słuczą. Jednak dziewczyna nie mogła się czuć bezpiecznie, została odnaleziona przez Bohuna, który jak się okazało, darzył ją prawdziwą szaleńczą miłością. Helena chciała popełnić samobójstwo, ale zdołała się tylko ciężko ranić - w takim stanie Bohun oddał ją pod opiekę czarownicy Horpyny i jej sługi, a sam odjechał na wojnę.W międzyczasie Bohun mści się na Zagłobie, ale nie udaje mu się go zabić, bo w tym czasie atakuje go odział Wołodyjowskiego. Bohun ucieka, a po licznych klęskach polskich wojsk Skrzetuski dociera do Lwowa, gdzie książę Wiśniowiecki przygotowuje się do obrony miasta. Książę wyjeżdża do Warszawy na elekcję, którą wygrywa Jan Kazimierz, a w tym czasie Wołodyjowski ciężko rani w pojedynku Bohuna.Skrzetuski mimo zaangażowania w wojnę ciągle myśli o odnalezieniu porwanej Heleny, ale na drodze stają mu kolejne wydarzenia - Chmielnicki zostaje powołany przez króla na hetmana i ogłasza fałszywy pokój, ale jednocześnie nadal się zbroi i knuje spiski przeciwko Rzeczpospolitej.Przyjaciele Skrzetuskiego ratują Helenę, ale prześladują ich tatarskie oddziały. Na szczęście z pomocą przyszły im polskie wojska szykujące się do szturmu Chmielnickiego na twierdzę Zbaraż, gdzie przybywają wojska Wiśniowieckiego. To tam Skrzetuski i jego towarzysze dokonują heroicznych czynów, ale pomimo wielkiego poświęcenia nie wszystkim udaje się przeżyć. Ginie Podbipięta, którego męstwo zostało jednak uczczone poprzez honorowy pochówek. W czasie oblężenia Zbaraża Skrzetuski wyprawia się do Toporowa, gdzie chce prosić stacjonującego tam króla o pomoc dla Wiśniowieckiego. Odsiecz rusza w stronę twierdzy, ale chory Skrzetuski pozostaje przy królu.Kiedy udało się odeprzeć oblężenie i zawarto pokój, Skrzetuski wraz z kompanami wyrusza po Helenę, która w tym czasie pozostawała pod opieką kasztelanowej sandomierskiej. Po spotkaniu kochanków cały orszak wyrusza do Lwowa, gdzie ma się odbyć ślub Jana i Heleny.
Epilog powieści przywołuje wydarzenia odległe o dwa lata - jest rok 1651. Po zwycięstwie pod Beresteczkiem Polacy doprowadzają do tego, że Chan ucieka z pola bitwy i jako jeńca bierze Chmielnickiego, a Bohun, jako nowy wódz, osiada w odbudowanych Rozłogach i tam umiera.

Potop to powieścią, która jest drugą częścią Trylogii Henryka Sienkiewicza (pierwsza to Ogniem i mieczem, trzecia - Pan Wołodyjowski). Dzieli się na trzy tomy. Odpowiednio każdy z nich ma: wstęp oraz XXVI (dwadzieścia sześć) rozdziałów, XL (czterdzieści) rozdziałów i XXX (trzydzieści) rozdziałów. Akcja rozgrywa się na terenie całej XVII-wiecznej Rzeczpospolitej. Występuje kilkadziesiąt mających wpływ na przebieg zdarzeń postaci. Całość spina klamra - zarówno na początku jak na końcu główny bohater, Andrzej Kmicic, przyjeżdża do Wodoków, by poznać swoją przyszłą żonę, Aleksandrę Billewiczównę. Bardzo przypadli sobie do gustu, ale niestety buńczuczna i awanturnicza natura Kmicica spowodowała gniew panny Aleksandry. Kmicic usiłował porwać dziewczynę, ale przegrał w pojedynku z niepozornym, ale w szabli niepokonanym Michałem Wołodyjowskim. Tymczasem na Rzeczpospolitą napadli Szwedzi, którzy dosłownie zalali nasz kraj, stąd przyjęło się nazywać ten fakt historyczny "potopem szwedzkim". Kmicic w dobrej wierze przysiągł wierność litewskiemu magnatowi, księciu Januszowi Radziwiłłowi, ale ten okazał się zdrajcą. Wtedy młody rycerz musiał zmienić nazwiskoi za wszelką cenę dążyć do rehabilitacji. Pod nazwiskiem Babinicza dzielnie bronił Jasnej Góry, a nawet dokonał bohaterskiego czynu i wysadził wielkie działo bojowe. Potem towarzyszył królowi Janowi Kazimierzowi powracającemu do kraju i z oddaniem bronił króla.W końcu udało mu się odzyskać dobre imię i honor szlachecki. Wielką przeminę Kmicica uznała także Oleńka Billewiczówna, która po oficjalnej rehabilitacji rycerza w kościele w Upicie, została jego szczęśliwą żoną.
Potop to środkowa, najobszerniejsza, część Trylogii. W tytule tej części pojawia się określeniefaktu historycznego - najazdu Szwedów na Rzeczpospolitą w 1655 r. Przeważająca liczba wrogich wojsk uniemożliwiła Polakom skuteczną obronę. W dodatku nie zdało egzaminu pospolite ruszenie, szerzyły się zdrady. Szlachta poddała się pod Ujściem, a w Kiejdanach ugodę ze Szwedami podpisał Janusz Radziwiłł. Sytuacja stała się dramatyczna. Szwedzi podeszli pod Częstochowę i rozpoczęli oblężenie Jasnej Góry. Ten moment wojny polsko-szwedzkiej Sienkiewicz opisał jako punkt zwrotny. Polacy obronili siedzibę Matki Boskiej Królowej Polski, a następnie zaczęli odnosić zwycięstwa. Sienkiewicz po raz kolejny stara się podnosić swój naród na duchu. Pokazuje waleczność i bohaterstwo przodków, którzy potrafili wychodzić obronną ręką nawet z najgorszych tarapatów.

Kolejny tom Wielkiej Historii Literatury Polskiej. Praca ukazuje całość zjawisk literackich lat 1864-1890 wraz z nurtem postromantycznym. Uwzględnia też dalszą działalność pokolenia lat osiemdziesiątych XIX wieku aż do roku 1905, w tym początki literackie pisarzy Młodej Polski, stanowiące pogranicze między pozytywizmem a modernizmem. Wydanie obecne, zmienione pod względem typograficznym, zawiera liczne uzupełnienia i aktualizacje wynikające z obecnego stanu badań, bogaty wybór ilustracji, w tym barwnych, indeksy i wskazówki bibliograficzne. Książka przeznaczona dla historyków literatury, studentów kierunków humanistycznych i szerokiego kręgu odbiorców.

Kolejny tom Wielkiej Historii Literatury Polskiej obejmuje tematycznie dzieje literatury polskiej zamknięte przedziałem czasowym od rozbiorów po powstanie styczniowe. Początkowe dziesięciolecia, na które składają się tzw. szok porozbiorowy, Księstwo Warszawskie (poezja, narodziny współczesnego eseju, powieść gotycka, Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, tragedia klasyczna Alojzego Felińskiego, oda klasyczna Kajetana Koźmiana) i - częściowo Królestwo Polskie (powieść obyczajowa, romans sentymentalny i historyczny, idylle i elegie; poemat heroiczny, bajka i proza klasyczna, Ziemiaństwo Kajetana Koźmiana) - opracował Ryszard Przybylski. Właściwy romantyzm jest pióra Aliny Witkowskiej (sylwetka i twórczość Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Norwida; liryka okresu międzypowstaniowego, poemat i epika wierszowana, proza narracyjna, dramat, krytyka literacka okresu międzypowstaniowego, epistolografia i pamiętnikarstwo doby romantyzmu, literatura dla młodego odbiorcy, pierwsze syntezy historii literatury). Połączenie obydwu zakresów historii literatury w jednym tomie wynika z przeświadczenia o dominujących rysach wspólnych literatury porozbiorowej, wskazujących na ciągłość procesu historycznoliterackiego mimo różnic stylów, poetyk i gatunków. Wszystko, co działo się w literaturze porozbiorowej, stanowiło, bowiem naturalną glebę romantyzmu pojętego jako kontynuacja, jako dialog i jako sprzeciw. Dlatego też literatura porozbiorowa znalazła się w tomie Romantyzm na zasadach współkomponentu epoki.

Syzyfowe prace są debiutem powieściowym Żeromskiego. Głównym bohaterem swojego utworu uczynił on Marcina Borowicza - chłopca, który przechodzi kolejne etapy edukacji w szkole zaborczej. Na jego przykładzie pisarz obrazuje działanie machiny rusyfikacyjnej oraz patriotyczne dojrzewanie młodego pokolenia.

Syzyfowe prace są debiutem powieściowym Żeromskiego. Głównym bohaterem swojego utworu uczynił on Marcina Borowicza - chłopca, który przechodzi kolejne etapy edukacji w szkole zaborczej. Na jego przykładzie pisarz obrazuje działanie machiny rusyfikacyjnej oraz patriotyczne dojrzewanie młodego pokolenia.

Syzyfowe prace są debiutem powieściowym Żeromskiego. Głównym bohaterem swojego utworu uczynił on Marcina Borowicza - chłopca, który przechodzi kolejne etapy edukacji w szkole zaborczej. Na jego przykładzie pisarz obrazuje działanie machiny rusyfikacyjnej oraz patriotyczne dojrzewanie młodego pokolenia.